Wednesday, October 04, 2006
"Ars Bene Moriendi" - Sztuka Dobrego Umierania
Sztukę dobrego umierania przedstawiały utwory zwane traktatami, moralitetami i abecedariuszami, ale także różne wizje artystyczne (obrazy, drzeworyty).
Moralitet - utwór dramatyczno-teatralny, napisany z podziałem na role, którego bohaterem był człowiek o imieniu "każdy". Taki bohater miał za zadanie świadczyć o uniwersalności, a nie pokazywać idywidualnie pojedyńcze zmagania ze śmiercią. "Każdy" prowadzi romowy upersonifikowanymi pojęciami (np. miłością, przyjaźnią, sprawiedliwością, ale i nienawiścią, wrogością, niesprawiedliwością). W ten sposób została przedstawiona sychomatia, czyli walka o duszę moribunda (umierającego). Walka toczyła się między dobrem a złem.
Rozwój moralitetów na XV - XVI w. i jest największy w Anglii, Szkocji, Francji i Niemczech.
Traktat - utwór rozprawa w średniowieczu na temat dobrego umierania. Najsłynniejszy traktat zapisał Mateusz z Krakowa (reformator diecezji krakowaskiej), jest to traktat przedstawiający sychomatię. Do jej wizji zostało stworzone 11 drzeworytów, pięć z nich przedstawia pokusy diabelskie, a pięć anielskie napomnienia.
Abecedariusz - utwór poetycki w formie poradnika, w którym kolejne strofy rozpoczynją się od kolejnych liter alfabetu. Tematyka głównie dotyczy "ars bene vivendi" i "ars bene moriendi". Najsłynniejszy średniowieczny abecedariusz to "Skarga umierającego". Oto jego treść:
Moralitet - utwór dramatyczno-teatralny, napisany z podziałem na role, którego bohaterem był człowiek o imieniu "każdy". Taki bohater miał za zadanie świadczyć o uniwersalności, a nie pokazywać idywidualnie pojedyńcze zmagania ze śmiercią. "Każdy" prowadzi romowy upersonifikowanymi pojęciami (np. miłością, przyjaźnią, sprawiedliwością, ale i nienawiścią, wrogością, niesprawiedliwością). W ten sposób została przedstawiona sychomatia, czyli walka o duszę moribunda (umierającego). Walka toczyła się między dobrem a złem.
Rozwój moralitetów na XV - XVI w. i jest największy w Anglii, Szkocji, Francji i Niemczech.
Traktat - utwór rozprawa w średniowieczu na temat dobrego umierania. Najsłynniejszy traktat zapisał Mateusz z Krakowa (reformator diecezji krakowaskiej), jest to traktat przedstawiający sychomatię. Do jej wizji zostało stworzone 11 drzeworytów, pięć z nich przedstawia pokusy diabelskie, a pięć anielskie napomnienia.
Abecedariusz - utwór poetycki w formie poradnika, w którym kolejne strofy rozpoczynją się od kolejnych liter alfabetu. Tematyka głównie dotyczy "ars bene vivendi" i "ars bene moriendi". Najsłynniejszy średniowieczny abecedariusz to "Skarga umierającego". Oto jego treść:
Ach! Moj smętju, ma żałości!
Nie mogę się dowiedzieci,
Gdzie mam pirwy nocleg mieci,
Gdy dusza z ciała wyleci.
Byłżem s młodości w rozkoszy,
Nie usłałem swojej duszy,
Już stękam, już mi urzeci,
Dusza nie wie, dzie się dzieci.
Com miał jimienia na dworze,
Com miał w skrzyni i w komorze,
To mi wszystko opuścici,
Na wieki się nie wrocici.