Wednesday, October 04, 2006

 

"Ars Bene Moriendi" - Sztuka Dobrego Umierania

Sztukę dobrego umierania przedstawiały utwory zwane traktatami, moralitetami i abecedariuszami, ale także różne wizje artystyczne (obrazy, drzeworyty).

Moralitet - utwór dramatyczno-teatralny, napisany z podziałem na role, którego bohaterem był człowiek o imieniu "każdy". Taki bohater miał za zadanie świadczyć o uniwersalności, a nie pokazywać idywidualnie pojedyńcze zmagania ze śmiercią. "Każdy" prowadzi romowy upersonifikowanymi pojęciami (np. miłością, przyjaźnią, sprawiedliwością, ale i nienawiścią, wrogością, niesprawiedliwością). W ten sposób została przedstawiona sychomatia, czyli walka o duszę moribunda (umierającego). Walka toczyła się między dobrem a złem.
Rozwój moralitetów na XV - XVI w. i jest największy w Anglii, Szkocji, Francji i Niemczech.

Traktat - utwór rozprawa w średniowieczu na temat dobrego umierania. Najsłynniejszy traktat zapisał Mateusz z Krakowa (reformator diecezji krakowaskiej), jest to traktat przedstawiający sychomatię. Do jej wizji zostało stworzone 11 drzeworytów, pięć z nich przedstawia pokusy diabelskie, a pięć anielskie napomnienia.

Abecedariusz - utwór poetycki w formie poradnika, w którym kolejne strofy rozpoczynją się od kolejnych liter alfabetu. Tematyka głównie dotyczy "ars bene vivendi" i "ars bene moriendi". Najsłynniejszy średniowieczny abecedariusz to "Skarga umierającego". Oto jego treść:

Ach! Moj smętju, ma żałości!

Nie mogę się dowiedzieci,

Gdzie mam pirwy nocleg mieci,

Gdy dusza z ciała wyleci.


Byłżem s młodości w rozkoszy,

Nie usłałem swojej duszy,

Już stękam, już mi urzeci,

Dusza nie wie, dzie się dzieci.


Com miał jimienia na dworze,

Com miał w skrzyni i w komorze,

To mi wszystko opuścici,

Na wieki się nie wrocici.





Comments: Post a Comment



<< Home

This page is powered by Blogger. Isn't yours?